پاتوق رضا

“بسم الله الرحمن الرحیم”

در آیات و روایات اسلامی و همچنین بر اساس سیره پیامبر بزرگوار اسلام و ائمه اطهار (سلام الله علیهم) بر نقش کسب و کار تأکید ویژه‌ای شده است. آداب و اخلاقیات متعددی برای آن بیان شده است. حقوق و احکام فراوانی درباره کسب و کار ذکر شده است.

اسلام عزیز، پاداش کسانى را که در راه تأمین معاش خود و خانواده‌شان تلاش می‌کنند، همسنگ پاداش مجاهدان و رزمندگان راه خدا [۱] و بلکه بالاتر از اجر آنان [۲] قرار داده است. پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) در حدیثى می فرماید:

العبادهُ سبعونَ جزءاً افضَلُها طلبُ الحلال؛[۳]

عبادت و پرستش خداوند هفتاد جزء دارد که بالاترین و برترین جزء آن، طلب روزى حلال است.

امام باقر (علیه‌السلام) درباره کسب و کار می فرماید:

من طلب [الرزق فى] الدنیا استعفافاً عن الناسِ و تَوسیعاً على اهلِهِ و تَعَطُّفا على جاره لَقِىَ اللهَ عزوجل یومَ القیامهِ و وجهُهُ مثلُ القَمَرِ لیلهَ البدرِ؛[۴]

کسى که براى بی‌نیازى از مردم و رفاه خانواده و کمک به همسایگانش در طلب روزى حلال باشد، در روز قیامت خداوند را در حالى ملاقات می کند که چهره‌اش مانند ماه شب چهارده می درخشد.

نتیجه آن که اسلام هرگز کار کردن و تلاش براى تأمین معاش را جداى از عبادت و پرستش نمی داند. به هنگام بازگشت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) از جنگ تبوک به مدینه، سعد انصارى [۵] که نتوانسته بود همراه پیامبر به جنگ برود، به استقبال آن حضرت آمد. وقتى پیامبر، دستان خشک و خشن و ترکیده او را دید، از او پرسید: «صدمه‌اى به دستانت رسیده است؟» سعد در پاسخ گفت: «براى تأمین مخارج اهل و عیالم با طناب و بیل کار می کنم.» پیامبر بر دستان او بوسه زد و فرمود: «این دستى است که در آتش جهنم نمی سوزد.»[۶]

***************

منابع :

[۱]. امام صادق (علیه السلام): الکادُّ على عیالِهِ کالمجاهِدِ فى سبیلِ اللهِ؛ کسى که براى تأمین مخارج خانواده اش تلاش مى کند مانند کسى است که در راه خداوند جهاد مى نماید. (الکافى، ج۵، ص۸۸٫)

[۲]. امام رضا (علیه السلام): الذى یَطلُبُ مِن فضلِ اللهِ عزوجل ما یَکُفُّ به عیالَه اعظمُ اجراً من المجاهدِ فى سبیلِ اللهِ عزوجل; کسى که به منظور تأمین مایحتاج خانواده اش در پى کسب روزى الهى است، پاداشى برتر از پاداش مجاهد در راه خداوند دارد. (الکافی،‌ ج۵، ص۷۸٫)

[۳]. الکافی،‌ ج۵، ص۷۸٫

[۴]. همان، ص۷۸٫

[۵]. با توجه به اینکه در میان انصار پیامبر افراد متعددى «سعد» نام داشتند، در میان مورخان اختلاف است که این سعد انصارى، چه کسى بوده است، آیا سعد بن معاذ بوده است یا سعد بن عباده یا شخصى دیگر؟ البته این مسئله براى بحث ما مهم نیست؛ آنچه که مهم است برخورد پیامبر(صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلم) با کارگر و اشخاصى است که براى کسب درآمد و تأمین مخارج زندگى کار می‌کنند.

[۶]. اسد الغابه فى معرفه الصحابه، ابن اثیر، ج۲، ص۲۶۹٫